stressed athleteΗ συμμετοχή των παιδιών στον αθλητισμό μπορεί να έχει πολλά θετικά επακόλουθα. Διδάσκει την ευγενή άμιλλα, την πειθαρχία, καθώς και τη δυνατότητα να διεκδικήσει κάποιος αυτά για τα οποία δουλεύει σκληρά για να τα πετύχει. Μαθαίνουν τη σημασία της ένταξης της γυμναστικής στη ζωή τους, να προσέχουν τη διατροφή τους και γενικά να φροντίζουν τον εαυτό τους. Εάν μάλιστα τα παιδιά συμμετέχουν σε ομαδικά αθλήματα μαθαίνουν να μοιράζονται, διδάσκονται να αναλαμβάνουν ευθύνες και να δείχνουν πρωτοβουλία. Παρόλα αυτά όμως, κάποτε υπάρχουν και αρνητικές συνέπειες από τη συμμετοχή των παιδιών στον αθλητισμό. Αυτές συνήθως δημιουργούνται από το πόσο έντονο είναι το αίσθημα του ανταγωνισμού.

Αναλόγως των εμπειριών τους, τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα άγχους. Δε μιλούμε για το εποικοδομητικό άγχος που γεννά η αγωνία πριν ή κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Αναφερόμαστε στο άγχος που ξεφεύγει από τον έλεγχο των παιδιών και που δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές. Οι επιστήμονες επισημαίνουν πως το άγχος μπορεί να αλλάξει τη ζωή του ατόμου ριζικά. Ανεξαρτήτως ηλικίας, λόγω άγχους, είναι πιθανόν κάποιος να βιώσει συναισθήματα άρνησης, απαισιοδοξίας και ήπιας μέχρι και σοβαρής κατάθλιψης. Επίσης μπορεί να κλονιστεί η αυτοπεποίθηση του, να αναπτύξει ανησυχίες και φοβίες και να γίνει εσωστρεφής και να μην εκφράζεται. Περεταίρω αρνητικές συμπεριφορές συμπεριλαμβάνουν διαταραχή στον ύπνο, αλλαγές στην όρεξη και γενικά στο είδος διατροφής, έντονες εναλλαγές διάθεσης, έλλειψη προσοχής, απώλεια μνήμης, νευρικότητα, γαστρεντερικά προβλήματα και άλλα. Το άγχος λοιπόν, μπορεί να έχει ως συνέπεια οργανικές, πνευματικές και ψυχικές εκδηλώσεις. Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι το άγχος των παιδιών μπορεί να παρουσιαστεί πριν ή κατά τη διάρκεια ή και στο τέλος ενός αγώνα.

Έρευνες επισημαίνουν πως η ανασφάλεια και η ανησυχία που νιώθει το παιδί μήπως δεν αποδώσει καλά σε κάποιο αγώνα, μήπως δε φανεί ικανό να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού και περισσότερο από όλα ο φόβος της γενικότερης αποτυχίας, είναι πιθανόν να απαρτίζουν τις σημαντικότερες αιτίες για άγχος στον παιδικό αθλητισμό. Επίσης το στρες των παιδιών μπορεί να προκληθεί από το πώς ερμηνεύουν το πόσο σημαντική είναι η επίδοση τους στο συγκεκριμένο άθλημα. Εάν πιστέψουν για κάποιο λόγο ότι η αξία τους ως άτομα εξαρτάται από την επίδοσή τους, τότε το άγχος τους επιδεινώνεται.

stress sportsΠολλοί παράγοντες, μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο στο πώς τα παιδιά αντεπεξέρχονται σε στρεσογόνες καταστάσεις. Τα παιδιά αναστατώνονται όταν θεωρούν ότι δεν είναι δυνατόν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού καθώς και στις απαιτήσεις που θέτουν σημαντικά άτομα όπως είναι οι γονείς τους, οι προπονητές τους και οι φίλοι ή οι συμπαίκτες τους. Ωστόσο, ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας πίεσης και άγχους να αποτελεί η συμπεριφορά και ο τρόπος αντιμετώπισης τους από τους γονείς και τους προπονητές τους.

Όταν το παιδί δε βιώνει την αποδοχή και την ανιδιοτελή αγάπη αλλά νιώθει ότι αυτό που τον/την προσδιορίζει είναι μόνο οι καλές επιδόσεις, και ότι θα λάβει θετική ανταπόκριση μόνο εάν νικήσει στο τέλος ενός αγώνα, τότε η πίεση είναι τεράστια και το άγχος καταβάλλει την καθημερινότητα του. Κατά συνέπεια η αυτοεικόνα του παιδιού – δηλαδή η εικόνα που έχει διαμορφώσει για τον εαυτό του – νοσεί. Αυτό εξαρτάται από το γεγονός ότι έχει χαμηλά επίπεδα αυτοπεποίθησης – πίστη στον εαυτό ότι μπορεί να τα καταφέρει – και αυτοεκτίμησης – εκτίμηση/αγάπη προς τον εαυτό. Ιδανικό είναι η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση του ατόμου να είναι σε υψηλά επίπεδα γιατί έτσι επιτυγχάνεται η ψυχική υγεία, αλλά και η ικανότητα των ανθρώπων να πραγματοποιούν ορθές διαπροσωπικές σχέσεις.

Ως εκ τούτου, η ψυχική ισορροπία των παιδιών εξαρτάται άμεσα από την υγιή ανάπτυξη της αυτοεικόνας τους. Αυτό το άρθρο θα επικεντρωθεί σε απλές και πρακτικές συμβουλές αναφορικά με το πώς μπορούν οι γονείς, να χτίσουν μια θετική αυτοεικόνα στα παιδιά τους αυξάνοντας την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση τους αναφορικά με τις επιδόσεις τους στον παιδικό αθλητισμό.

Στην περίπτωση που τα παιδιά νιώθουν έντονη την πίεση από τους γονείς και τους προπονητές για να είναι διαρκώς νικητές, η αγωνία τους πολλαπλασιάζεται και γεννά αβεβαιότητα σχετικά με το εάν θα τα καταφέρουν να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό με τη σειρά του αυξάνει το επίπεδο άγχους τους και αφαιρεί τη χαρά και τη διασκέδαση από τη συμμετοχή στην ομάδα και στον αθλητισμό γενικότερα, αναιρώντας τον κύριο σκοπό της συμμετοχής τους, που δεν είναι άλλος από τη ψυχαγωγία.

Όλα τα παιδιά, αλλά ιδιαίτερα τα παιδιά-αθλητές χρειάζονται να βιώνουν έμπρακτα την ανιδιοτελή αγάπη, την τρυφερότητα και την πλήρη αποδοχή των γονιών τους καθημερινά. Έτσι τους καλλιεργείται το συναίσθημα ότι έχουν αξία και δικαιούνται την εκτίμηση και την αγάπη των άλλων. Είναι ζωτικής σημασίας να αναφέρεται από τους γονείς σε τακτική βάση, το ότι νιώθουν υπερήφανοι που είναι γονείς του συγκεκριμένου παιδιού. Επίσης βοηθά πολύ όταν οι γονείς εκφράζονται με θετικά σχόλια για το παιδί τους σε άλλα άτομα που θεωρούνται σημαντικά (όπως είναι ο παππούς, η γιαγιά, οι φίλοι, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές). Αυτές οι ενέργειες χτίζουν και ενισχύουν την αυτοεικόνα του παιδιού.

Πολέμιος παράγοντας του άγχους είναι και η αίσθηση του ελέγχου. Όλοι οι άνθρωποι νιώθουν καλύτερα όταν έχουν έλεγχο μιας κατάστασης που τους προξενεί αγωνία. Άρα είναι χρήσιμο να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά να θέσουν εφικτούς και ρεαλιστικούς στόχους σχετικά με τη συμμετοχή τους στο άθλημα. Δεν πρέπει να επικεντρώνονται στο αποτέλεσμα (τη νίκη ή την αποτυχία) αλλά  στο να απολαμβάνουν τη διαδικασία ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Επιπρόσθετα, ενώ το παιδί προσπαθεί να ολοκληρώσει το στόχο του, είναι σημαντικό να επαινείται και να παίρνει επιβεβαίωση από τους γονείς και τους προπονητές με σκοπό να επιβραβεύεται η προσπάθειά του, ακόμα και όταν χάνει.

angry coachΩς γενική αρχή είναι τεράστιο λάθος να συγκρίνουν οι γονείς τα παιδιά τους με άλλα παιδιά (αδέλφια, φίλους, συμπαίκτες κτλ). Δεν πρέπει ποτέ το παιδί να ακούσει σχόλια όπως «παίζει καλύτερα από εσένα» ή «χρειάζεσαι να δουλέψεις σκληρά για να φτάσεις το επίπεδο των άλλων» και άλλα παρόμοια. Πρέπει να νιώσει με πράξεις αλλά και να ακούσει με λόγια την επιβεβαίωση ότι ο γονιός του θα τον/την αγαπά ανεξαρτήτως του τι θα συμβεί και πως το κάθε παιδί είναι μοναδικό. Επιπλέον πρέπει να εμπεδωθεί στη νοοτροπία του παιδιού ότι είναι η προσπάθεια που μετρά και όχι το αποτέλεσμα, φτάνει να βάλει τα δυνατά του και να ευχαριστηθεί τη διαδικασία.

Κατά συνέπεια σε περίπτωση που το παιδί στενοχωρηθεί λόγω του αποτελέσματος (π.χ. δε νίκησε στον αγώνα) είναι σωστό να κρίνεται η κατάσταση και η πράξη αλλά ποτέ το άτομο. Δηλαδή δεν πρέπει να ειπωθεί ότι «ηττήθηκες» ή «είσαι ηττημένος», αλλά ότι «προσπάθησες και αυτό έχει σημασία». Φυσικά είναι ορθό να επικυρωθούν τα αισθήματά του. Δηλαδή δεν πρέπει ο γονιός να είναι αδιάφορος ή να μη δείξει ότι αναγνωρίζει την απογοήτευση και τη θλίψη του παιδιού, αλλά πρέπει να φροντίσει να είναι σε λογικά επίπεδα και να βοηθήσει το παιδί να επικεντρωθεί σε κάτι θετικό. Όταν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο τότε πρέπει να προσφερθεί βοήθεια από κάποιον ειδικό όσο το δυνατό πιο νωρίς γίνεται και αυτό δεν είναι ντροπή.

Σε δύσκολες στιγμές πρέπει να ξέρουμε ότι μπορούμε να βασιστούμε σε άτομα (όπως είναι οι γονείς μας) που μας έχουν δείξει έμπρακτα την αγάπη και τη στήριξη τους. Προτιμητέο βέβαια είναι να μπορούμε να στηριχτούμε και πάνω στον εαυτό μας. Για να έχουμε όμως αυτή τη δύναμη πρέπει να χτιστεί η αυτοεικόνα μας θετικά και αυτό θα γίνει μόνο εάν δημιουργήσουμε δυνατή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση με τη βοήθεια του κοινωνικού μας περίγυρου και περισσότερο με την επιρροή των γονιών μας. Η ενθάρρυνση, η στοργή, η αποδοχή άνευ όρων, η επιβεβαίωση, η θαλπωρή και γενικότερα η ανιδιοτελής αγάπη πρέπει να είναι τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουν οι γονείς καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής των παιδιών τους.