Ο σχολικός εκφοβισμός (στην Αγγλική γλώσσα ο όρος είναι γνωστός ως bullying) ανήκει στην κατηγορία της νεανικής παραβατικότητας. Αυτό το φαινόμενο περιγράφει τη βίαιη συμπεριφορά μεταξύ μαθητών στο σχολείο, ή μεταξύ παιδιών εκτός σχολείου. Ο σχολικός εκφοβισμός εκφράζεται ως βίαιη συμπεριφορά σε διάφορες μορφές όπως είναι η λεκτική βία (κοροϊδία, παρατσούκλια, κατάκριση, απειλές, πειράγματα, σεξουαλική παρενόχληση), o κοινωνικός εκφοβισμός (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, διακρίσεις, αποκλεισμός ατόμων από διάφορες κοινωνικές και σχολικές δραστηριότητες, απομόνωση από την ομάδα), η σωματική βία (σωματικά χτυπήματα), οικονομική εκμετάλευση (κλοπή προσωπικών αντικειμένων, απόσπαση χρημάτων) και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός (μέσω της χρήσης του Διαδικτύου και του κινητού τηλεφώνου).
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι απλά μια σύγκρουση μεταξύ δύο παιδιών, ούτε το απλό πείραγμα και ο τσακωμός. Είναι μια επαναλαμβανόμενη κατάσταση, με σημαντικά χαρακτηριστικά όπως η ένταση του, η διάρκεια του, καθώς και το γεγονός ότι τα εμπλεκόμενα μέρη δεν είναι ίσα σε δυναμισμό και το παιδί που εκφοβίζει εμφανίζει εξουσία επί του παιδιού που εκφοβίζεται. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό όμως είναι το αρνητικό συναισθηματικό αντίκτυπο που έχει αυτή η συμπεριφορά στα παιδιά.
Ως αποτέλεσμα τα παιδιά που είναι θύματα απομονώνονται, παρουσιάζουν αντικοινωνική συμπεριφορά, νοιώθουν έντονο άγχος και τρομερό φόβο, εμφανίζουν πανικόβλητη συμπεριφορά (κρίσεις πανικού) και αρκετές φορές εναντιώνονται στο να συμμετέχουν σε σχολικές δραστηριότητες, μέχρι και που αρνούνται να πάνε στο σχολείο. Άλλα συμπτώματα αποτελούν τη διαταραχή ύπνου, εφιάλτες, διαταραχή όρεξης, βραδινή ενούρηση, έλλειψη συγκέντρωσης, νευρικότητα – εκνευρισμό, προσκόλληση προς τους φροντιστές (γονείς και παππούδες), έντονες εξάρσεις θυμού και επιθετική συμπεριφορά προς μικρότερα αδέρφια και κατοικίδια.
Έρευνες δείχνουν ότι τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες και θύματα του σχολικού εκφοβισμού παρά τα κορίτσια, παρόλο που και τα κορίτσια βιώνουν το φαινόμενο αυτό. Ο πληθυσμός που είναι θύματα είναι συνήθως παιδιά που μειονεκτούν σωματικά αλλά και άτομα που είναι ντροπαλά και μοναχικά. Επίσης είναι παιδιά που επιδεικνύουν πιο λίγο δυναμισμό στην προσωπικότητα τους. Πολλές φορές οι θύτες δρουν μόνοι τους ή είναι μέρος μιας ομάδας θυτών.
Δυστυχώς είναι πολύ συχνό φαινόμενο οι γονείς να δηλώνουν άγνοια εάν κάτι τέτοιο συμβαίνει στα παιδιά τους επειδή τα παιδιά-θύματα δε «μαρτυρούν» το γεγονός του εκφοβισμού. Μπορεί να το μιλήσουν με φίλους τους, αλλά τις περισσότερες φορές το κρατάνε μυστικό. Αυτό συμβαίνει επειδή τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό ντρέπονται, φοβούνται, λαμβάνουν την ευθύνη για αυτό που τους συμβαίνει και νοιώθουν ενοχές επειδή νομίζουν ότι φταίνε. Καταλήγουν στο να μη λένε τίποτα επειδή δε θέλουν να λυπήσουν ή/και να απογοητεύσουν τους δικούς τους.
Επομένως, οι γονείς θα πρέπει να παρατηρούν τη συμπεριφορά των παιδιών τους διαρκώς. Πρέπει να είναι έτοιμοι να προσέξουν κάποια αλλαγή στη συμπεριφορά τους ειδικά εάν αυτή η αλλαγή είναι ξαφνική και χωρίς εμφανή αιτία. Οι γονείς πρέπει να δίνουν σημασία στο πώς είναι η διάθεση, η όρεξη, ο ύπνος των παιδιών τους, καθώς και εάν υπάρχει αλλαγή στη σχολική επίδοση τους ή εάν κλείνονται στον εαυτό τους και είναι νευρικοί. Τότε οι γονείς πρέπει να προσεγγίσουν με ηρεμία και αγάπη το παιδί τους (για να προωθήσουν το αίσθημα της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης) και να κουβεντιάσουν μαζί του σχετικά με το τι δυσκολίες αντιμετωπίζει.
Είναι ορθό να επικυρώσουν τα αισθήματά του και να δείξουν ότι αναγνωρίζουν την απογοήτευση και τη θλίψη του παιδιού, αλλά πρέπει να φροντίσουν να δώσουν στο παιδί ενθάρρυνση, στοργή και αποδοχή άνευ όρων. Γενικότερα πρέπει να φροντίσουν με τα λεγόμενα τους να απενοχοποιήσουν το παιδί και να του εξηγήσουν ότι κάποιος μπορεί να ζητήσει βοήθεια χωρίς να στιγματιστεί. Επίσης πρέπει να εξηγηθεί ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται άσχημα.
Η ανάμειξη των παιδιών στον αθλητισμό φέρει ευεργετικά αποτελέσματα σε διάφορους τομείς όπως είναι η σωματική υγεία, η διαμόρφωση της προσωπικότητας και η ορθή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του ατόμου. Η άθληση βοηθά στο να «κτίσουν» τα παιδιά αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.
Επίσης όταν τα παιδιά ασχολούνται με ομαδικά αθλήματα μαθαίνουν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βιώνουν καλύτερα τις αλλαγές στη ζωή τους και πώς να εντάσσονται σε ένα κοινωνικό σύνολο και στην κοινωνία γενικότερα. Μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα αισθήματα τους και να αντεπεξέρχονται στις δυσκολίες της ζωής. Ο αθλητισμός παρέχει την ευκαιρία στο παιδί να αναπτύξει αυτοπειθαρχία και να καταλάβει ότι θα υπάρχουν και αρνητικά στη ζωή, αφού θα μάθει να βιώνει την ήττα και τη νίκη. Επιπρόσθετα, το παιδί διδάσκεται να διατηρεί τη ψυχραιμία του σε κρίσιμες στιγμές.
Ως εκ τούτου η συμμετοχή στον αθλητισμό δημιουργεί ένα τοίχος προστασίας για το σωματικό και ψυχικό κόσμο του παιδιού που μπορεί να αποβεί βοηθητικό στο να αντιμετωπίσει δυσάρεστα γεγονότα όπως είναι ο σχολικός εκφοβισμός.
